Wanda Szemplińska-Stupnicka

Nauka i edukacja

Wanda Szemplińska-Stupnicka, urodzona 26 czerwca 1932 roku, a zmarła 20 marca 2014 roku, to wybitna postać w polskim świecie nauki i sportu.

Była ona nie tylko utalentowaną szybowniczką, ale także cenionym pracownikiem naukowym w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk, gdzie wnosiła swój wkład w rozwój tej dziedziny, łącząc pasję do latania z badaniami technicznymi.

Życiorys

Córka Zygmunta Szemplińskiego oraz Jadwigi z domu Filipkowska, Wanda Szemplińska-Stupnicka, to postać, której życie obfituje w niezwykłe wydarzenia. W czasie II wojny światowej przebywała w Warszawie, gdzie miała okazję doświadczyć powstania warszawskiego. Po zakończeniu wojny, zdała egzamin maturalny w Gimnazjum Limanowskiego w Żoliborzu. Już od 1948 roku zajmowała się szybownictwem, zostając członkiem Aeroklubu Warszawskiego. W 1951 roku zdobyła Srebrną oraz Złotą Odznakę Szybowcową. Jej osiągnięcia w szybownictwie przyniosły jej tytuł wielokrotnej rekordzistki Polski oraz trzykrotnej rekordzistki świata.

W lipcu 1954 roku, wykonując przelot na dystansie 555 km, zdobyła Diamentową Odznakę Szybowcową, zostając tym samym pierwszą kobietą w Polsce i drugą na świecie, która to osiągnęła. Dodatkowo, w roku 1955, zajęła dziesiąte miejsce w Plebiscycie Przeglądu Sportowego na najlepszego sportowca roku. W tym samym roku, uczestniczyła w wyjątkowej wyprawie polskich szybowników do Indii, gdzie pilotowała szybowiec, a na pokładzie towarzyszył jej premier Indii, Jawaharlal Nehru. Jednak pod koniec lat 50. Wanda zakończyła swoją karierę jako pilotka i skupiła się na działalności naukowej.

Ukończyła studia na Politechnice Warszawskiej i rozpoczęła pracę w katedrze mechaniki lotu na Wydziale Lotniczym. W latach 1956–1959 była zaangażowana w prace nad projektem motoszybowca AW-31 (AW-5L). Jej kariera naukowa doprowadziła ją do obrony pracy doktorskiej w 1964 roku, dotyczącej teorii drgań nieliniowych, a w 1971 roku uzyskała stopień doktora habilitowanego.

Od 1971 do 2002 roku pracowała w Instytucie Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk, gdzie w 1979 roku została profesorem nadzwyczajnym i stanęła na czele Samodzielnej Pracowni Dynamiki Stosowanej. W jej pracach badawczych koncentrowała się na mechanice ciała stałego i cieczy, zajmując się między innymi dynamiką nieliniową oraz mechaniką lotu. Pracowała także jako visiting profesor na Cornell University i Virginia Polytechnic Institute and State University w USA, wykładając na renomowanych uczelniach takich jak Massachusetts Institute of Technology (MIT) oraz Princeton University.

W życiu osobistym była żoną Jacka Stupnickiego i matką syna Krzysztofa. Swoje doświadczenia związane z szybownictwem uwieczniła w książkach: „Jak być ptakiem. Wspomnienia szybowniczki” oraz „Magia królowej”.

Rekordy szybowcowe

W trakcie swojej kariery, Wanda Szemplińska-Stupnicka ustanowiła liczne rekordy w szybownictwie, w tym:

  • 21.09.1951 – rekord Polski w przelocie docelowym na szybowcu dwumiejscowym (158 km),
  • 5.06.1952 – rekord świata na szybowcu dwumiejscowym w przelocie docelowo-powrotnym (164,60 km) na trasie Warszawa-Siedlce i z powrotem (na szybowcu IS-C Żuraw),
  • 17.06.1952 – rekord świata w przelocie po trasie trójkąta 100 km na szybowcu dwumiejscowym (57,833 km/h) – na szybowcu Żuraw, na trasie Warszawa-Tłuszcz-Kołbiel,
  • 1952 – rekord Polski w przelocie docelowym (285 km),
  • 23.07.1952 – rekord Polski w przelocie docelowym (305 km),
  • 16.06.1953 – rekord Polski wysokości i przewyższania (4230 m),
  • 23.06.1953 – rekord Polski wysokości i przewyższenia (6380 m) oraz wysokości absolutnej (6990 m),
  • 15.05.1954 – kobiecy szybowcowy rekord świata prędkości przelotu po trasie trójkąta 100 km (75,564 km/h) – nie ratyfikowany,
  • 31.05.1955 – rekord Polski w przelocie po trasie trójkąta 100 km na szybowcu dwumiejscowym (64,8 km/h),
  • 14.06.1957 – rekord świata w przelocie po trasie trójkąta 200 km na szybowcu jednomiejscowym (59,930 km/h) – na szybowcu SZD-8 Jaskółka na trasie Leszno-Środa Wielkopolska-Sulmierzyce.

Za swoje wybitne osiągnięcia sportowe została uhonorowana Złotym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe.

Publikacje naukowe

Wanda Szemplińska-Stupnicka jest również autorką wielu prac naukowych, takich jak:

  • Chaos, bifurcations and fractals around us: a brief introduction, 2004,
  • Chaos, bifurkacje, fraktale wokół nas. Najkrótsze wprowadzenie, 2002,
  • Engineering applications of dynamics of chaos, 1992,
  • The behavior of nonlinear vibrating systems, 1990,
  • Chaotic motions in nonlinear dynamical systems, 1988,
  • On routes to chaotic motion in oscillators with unsymmetric and symmetric elastic nonlinearity, 1986,
  • The 1/2 subharmonic resonance and its transition to chaotic motion in a nonlinear oscillator, 1986,
  • Uogólnienie metody bilansu harmonicznych do wyznaczania parametrycznych rezonansów kombinowanych, 1977,
  • Jednomodalna metoda badania drgań rezonansowych układów nieliniowych, 1977,
  • Zastosowania parametrycznych równań różniczkowych w mechanice i technice, 1975.

Przypisy

  1. Wanda Szemplińska-Stupnicka. [dostęp 23.01.2019 r.]
  2. Wanda Szemplińska-Stupnicka w katalogach BN. [dostęp 23.01.2019 r.]
  3. Rocznica śmierci legendarnej szybowniczki Wandy Szemplińskiej-Stupnickiej. [dostęp 23.01.2019 r.]
  4. a b Polska królowa przestworzy. O jej wyczynach pisano na całym świecie. [dostęp 22.01.2019 r.]
  5. a b c Biuletyn Polskiego Towarzystwa Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej. [dostęp 23.01.2019 r.]

Oceń: Wanda Szemplińska-Stupnicka

★★★★★
Średnia ocena:4.98 Liczba ocen:15