Ryszard Towalski

---

Życiorys

Młodość

Ryszard Towalski przyszedł na świat jako potomstwo Władysława, oficera 2 pułku Saperów Kaniowskich. Jego matka sprawowała pieczę nad domem, co wprowadzało w życie harmonijny porządek. Po zakończeniu edukacji w szkole podstawowej rozpoczął naukę w Gimnazjum im. ks. A. J. Czartoryskiego.

W wieku dziesięciu lat znalazł swoje miejsce w harcerstwie, dołączając do 2 Drużyny Harcerskiej im. Księcia Józefa Poniatowskiego. Niespełna sześć lat później wziął udział w kursie dla drużynowych w Olbrychtowie oraz w XVII Walnym Zjeździe ZHP. W roku 1939 uczestniczył w szczegółowym szkoleniu z zakresu udzielania pomocy rannym w wyniku wojennych działań, a także ćwiczyli obronę przeciwlotniczą oraz budowę fortyfikacji.

Konspiracja

W dniu 2 września 1939 r. na terenie Puław miały miejsce pierwsze działania militarne. Komenda chorągwi wydała rozkaz, który nakazywał wszystkim harcerzom mającym wojskowe przeszkolenie dołączyć do konspiracji, natomiast harcerki zobowiązane były do pracy w szkoleniu sanitarnym oraz przesyłania istotnych komunikatów do lokalnego podziemia.

W czasie wojny Ryszard był zatrudniony w Spółdzielni Spożywców „Społem”. W tym okresie zaangażował się w działalność konspiracyjną w ramach Związku Walki Zbrojnej, później znanej jako Armia Krajowa. Jego kluczowym zadaniem w czasie kampanii wrześniowej była obsługa punktu łączności radiowej, a także wsparcie logistyczne dla wycofujących się żołnierzy oraz cywilów.

Niewola

W dniu 28 kwietnia 1943 r. Ryszard Towalski został aresztowany przez Gestapo, prawdopodobnie z uwagi na swoje rodzinne związki oraz działalność konspiracyjną. Po przesłuchaniach w Kazimierzu Dolnym, został przewieziony do aresztu w lubelskim zamku. Trzy miesiące później przetransportowano go do obozu koncentracyjnego w Majdanku, a w 1944 r. do obozu „Kl Gross Rossen”, a następnie do „Komandy w Kl Flassenburg” w Niemczech. Podczas niekontrolowanego ruchu w kierunku Pilzna, jemu oraz kilku innym więźniom udało się zbiec, a do domu dotarł po jedynie dwóch tygodniach, 19 maja 1944 r.

Okres powojenny

Po powrocie do Puław, Ryszard zajął się odbudową harcerstwa w swoim rodzinnym mieście. Pomimo przerwania nauki przed wojną, w 1946 r. postanowił dokończyć edukację w warszawskiej szkole. Po zdobyciu dyplomu, znalazł zatrudnienie w Ministerstwie Przemysłu i Handlu. W sierpniu 1947 r. ożenił się z Jadwigą Sadzikowską, z którą później doczekał się potomstwa.

Towalski sprawował kierownicze posady w różnych instytucjach. W drugiej połowie lat 60. rozpoczęto budowę Zakładów Azotowych „Puławy”, gdzie przyjął rolę zastępcy dyrektora ds. administracyjno-socjalnych. Aby dostosować się do wymogów tej pozycji, rozpoczął studia na UMCS w Lublinie na wydziale prawa, które zakończył po trzech latach. Po pewnym okresie przerwy wrócił na studia magisterskie, które ukończył w 1975 r. Ryszard prowadził bogate życie towarzyskie, był zaangażowany w PCK, pełnił funkcję wiceprezesa OSP, a także działał na rzecz Towarzystwa Przyjaciół Puław oraz klubu sportowego „Wisła”. Harcerstwo jednak było jego największą pasją, prowadził dwa szczepy: im. Li-su-boka oraz Młodej Gwardii, szkoląc młodych harcerzy oraz kształcąc ich w zakresie tradycji harcerskich, które często stały w sprzeczności z ideologią PRL-u.

Działalność w komendzie hufca

W latach 1957–1960 Ryszard Towalski pełnił rolę Komendanta Hufca Puławy, aby następnie w latach 1960–1963 być członkiem Naczelnej Rady Harcerskiej. To za jego kadencji utworzono Dom Harcerza jako miejsce, które miało wspierać harcerskie wychowanie. 1 lutego 1959 roku został mianowany na stopień harcmistrza, a czwarty stopień instruktorski zdobył 23 czerwca 1966.

W roku 1960 zainicjował ukonstytuowanie się szczepu przy I LO im. Ks. Adama Jerzego Czartoryskiego, a jego działania doprowadziły do stanu uwolnienia relacji z ambasadą KRL-D oraz do nawiązania współpracy z wieloma drużynami wzorującymi się na ZHP. W 1963 r. zaistniał szczep im. Młodej Gwardii, który współpracował m.in. z załogą statku M/S „Puławy”, umożliwiając harcerzom wyjazdy do Gdyni. Ryszard współpracował też ze szczepem w Ostrzeszowie, prowadząc do organizacji Rajdu Świętokrzyskiego oraz Rajdu Przyjaźni, które uzyskały miano cyklicznych wydarzeń.

Zakończenie służby

25 stycznia 1983 r. Ryszard Towalski zakończył swoją działalność w hufcu ze względu na pogarszający się stan zdrowia. Pomimo licznych obowiązków, zawsze potrafił zorganizować swoje działania. Znajomi Ryszarda wspominają go jako osobę zdyscyplinowaną, z determinacją dążącą do realizacji celów. Utrzymywał bezstronność, posiadał umiejętność pracy z młodzieżą. Był perfekcjonistą, z łatwością potrafił przekonać innych do swoich pomysłów oraz tworzyć skuteczne plany. Zaszczepił wartości w działalności radiowej, której filarem była młodzież ze szczepu, a także współtworzył Miejskie Archiwum Historyczne. Jest autorem publikacji „Harcerstwo na Ziemi Puławskiej 1916-1947”. Jak wskazują źródła, zmagał się z cukrzycą i odszedł 5 kwietnia 1996 r.

---

Oceń: Ryszard Towalski

---