Adam Wirtemberski

Wojsko i służby mundurowe

Adam Karol Wilhelm Stanisław Eugeniusz Paweł Ludwik Wirtemberski, urodzony 16 stycznia 1792 roku w Puławach, zmarł 27 lipca 1847 roku w Langenschwalbach. Był on postacią znaczącą w historii wojskowości Królestwa Polskiego, zajmując stanowisko generała brygady. W szeregach Lejb-Gwardyjskiego Pułku Huzarów Jego Wysokości, pełnił rolę generała porucznika oraz generała adiutanta Mikołaja I. Po zakończeniu służby w 1840 roku, postanowił emigrować do Niemiec.

Adam Wirtemberski był synem Ludwika Wirtemberskiego oraz Marii Czartoryskiej. Jego dzieciństwo i wychowanie miały miejsce pod wpływem ojca, który przyczynił się do ukształtowania go na osobę o kontrowersyjnych poglądach, określanych jako „polakożercze”. Po rozwodzie rodziców w 1793 roku, gdy jego matka nie chciała pozostać z mężem postrzeganym jako zdrajca, Adam został zabrany przez ojca.

W swojej karierze militarnej Adam Wirtemberski dowodził II brygadą Ułanów Królestwa Kongresowego. W okresie powstania listopadowego stał na czele wojsk rosyjskich. Wówczas to ostrzelał z armat pałac w Puławach, co spowodowało wypędzenie jego matki, Marii Czartoryskiej, oraz babki Izabeli Czartoryskiej z Flemingów. Na osobisty rozkaz cara spakował on 40 tysięcy tomów biblioteki puławskiej, wysyłając je do Petersburga. Część tych zbiorów udało się odzyskać oddziałowi Piotra Langowskiego.

Po zakończeniu powstania listopadowego, Adam Wirtemberski, za swoją lojalność wobec Rosji, otrzymał część majątku matki, w tym dobra pilickie. Jego życie i działania pozostają tematem ważnym dla zrozumienia relacji polsko-rosyjskich w XIX wieku oraz wpływu, jaki rodzina Czartoryskich miała na losy kultury i historii Polski.

Odznaczenia

Adam Wirtemberski był osobą, która zdobyła wiele wyróżnień i odznaczeń za swoje zasługi i osiągnięcia w służbie wojskowej oraz działalności publicznej. Poniżej przedstawiamy listę znaczących odznaczeń, które przyznano mu w różnych krajach oraz w ramach różnorodnych instytucji:

  • Krzyż Wielki Orderu Korony (Wirtembergia),
  • Order Fryderyka (Wirtembergia),
  • Komandor Orderu Zasługi Wojskowej (Wirtembergia),
  • Order Orła Złotego (Wirtembergia),
  • Złoty Medal Zasługi (1 lutego 1814, Wirtembergia),
  • Złoty Medal Zasługi (25 marca 1814, Wirtembergia),
  • Odznaka Honorowa za Służbę Wojskową I klasy (1815, Wirtembergia),
  • Złoty Pałasz (Wirtembergia),
  • Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja),
  • Krzyż Komandorski Orderu Leopolda (Austria),
  • Order Wojskowy Pour le Mérite (1816, Prusy),
  • Order św. Aleksandra Newskiego (Rosja),
  • Order św. Anny I klasy z brylantami (1821, Rosja),
  • Order św. Anny I klasy (Rosja),
  • Order św. Włodzimierza II klasy (Rosja),
  • Order św. Jerzego III i IV klasy (Rosja),
  • Złota szabla „Za dzielność” (1831, Rosja),
  • Polski Znak Honorowy II klasy (1831, Rosja),
  • Order Orła Białego (1829, Polska),
  • Order Ernestyński (1835, Saksonia-Meningen),
  • Order Wierności (1837, Badenia),
  • Krzyż Wielki Orderu Lwa Zeryngeńskiego (1837, Badenia).

Odznaczenia te podkreślają jego znaczącą rolę w różnych kampaniach wojskowych oraz działalności na rzecz swoich krajów. Wyróżnienia te nie tylko świadczyły o jego umiejętnościach, ale także o zaufaniu, jakim darzone były jego działania.

Przypisy

  1. Marta Męclewska (red.): Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008. Zamek Królewski w Warszawie, 2008, s. 291.
  2. Die Ritter des Ordens pour le mérite. T. 1. Berlin: 1913, s. 375 (niem.).
  3. Kuryer Litewski nr 46. „Kuryer Litewski”. 46, 19.04.1833 r. Wilno. [dostęp 22.03.2014 r.]
  4. Königlich-Württembergisches Hof- und Staats-Handbuch. 1843, s. 5 (niem.).
  5. Königlich-Württembergisches Hof- und Staats-Handbuch. 1813, s. 8 (niem.).
  6. Hof- und Staats-Schematismus des Österreichischen Kaiserthumes. 1817, s. 37 (niem.).
  7. Rocznik Woyskowy Królestwa Polskiego. 1830, s. 8–9.
  8. Rocznik Woyskowy Królestwa Polskiego. 1827, s. 9.
  9. Rocznik Woyskowy Królestwa Polskiego. 1821. jbc.bj.uj.edu.pl., s. 10.
  10. Hof- und Staats-Handbuch des Grossherzogthums Baden. 1845, s. 32, 48 (niem.).
  11. Herzoglich-Sachsen-Meiningisches Hof- und Staats-Handbuch. 1843, s. 8 (niem.).

Oceń: Adam Wirtemberski

★★★★★
Średnia ocena:4.73 Liczba ocen:10