Jan Feliks Piwarski

---

Życiorys

Jan Feliks Piwarski pochodził z rodziny rzemieślniczej. Swoje umiejętności malarskie rozwijał w pracowni Józefa Richtera. W 1816 roku przeniósł się na stałe do Warszawy, gdzie rozpoczął karierę w administracji publicznej jako kancelista w Komisji Sprawiedliwości. Już w 1818 roku otrzymał stanowisko kustosza gabinetu rycin w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego oraz został sekretarzem uniwersyteckiej Biblioteki Publicznej.

W 1819 roku, jako stypendysta Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, odbył podróż do Wiednia, gdzie miał okazję poznawać techniki graficzne, pracując w Cesarskim Gabinecie Rycin pod kierownictwem Adama von Bartscha. Jego powrót w 1820 roku zaowocował aktywną pracą jako kustosz Gabinetu Rycin, gdzie zajmował się porządkowaniem, powiększaniem i opracowywaniem zbiorów.

W latach 1821–1822 Piwarski współpracował z „Gazetą Literacką”, gdzie pisał na tematy związane ze sztuką i historią. W okresie od 1820 do 1830 roku, na zlecenie Towarzystwa Przyjaciół Nauk, pełnił obowiązki sekretarza i kierownika artystycznego w wydawnictwie Monumenta Regnum Poloniae Cracoviensis. Jego współpraca z Sewerynem Oleszczyńskim przyczyniła się do rozpowszechnienia nowej technologii litograficznej – cynkografii.

W 1825 roku udał się do Berlina oraz Drezna w celach naukowych, gdzie zapoznał się z tamtejszymi zbiorami sztuki i wzbogacił swoje doświadczenia muzealnicze. Po powstaniu listopadowym, w latach 1832-1834, był zaangażowany w likwidację Gabinetu Rycin oraz Biblioteki Publicznej, mając do czynienia z wywiezieniem skonfiskowanych zbiorów do Petersburga.

Piwarski podjął także działalność twórczą, pisząc teksty o sztuce oraz działając w roli pedagoga. W 1840-41 roku opublikował podręcznik „Wzory i nauka rysunków”, który cieszył się popularnością i był wznawiany przez wiele lat. Od 1842 roku pełnił funkcję członka korespondenta Towarzystwa Naukowego w Krakowie.

Swoją rolę pedagogiczną kontynuował, biorąc czynny udział w zakładaniu warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych. W 1844 roku objął w niej katedrę rysunku i malarstwa krajobrazowego, którą prowadził aż do przejścia na emeryturę w 1848 roku. Jego najważniejszym wkładem było wprowadzenie studiów plenerowych, które stanowiły nowość na polskim gruncie.

Krótko przed swoją śmiercią został kierownikiem artystycznym Tygodnika Ilustrowanego, a w jego wyniku powstała przy czasopiśmie pracownia drzeworytnicza. Jan Feliks Piwarski spoczywa na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 19-2-26).

Twórczość

Jan Feliks Piwarski wyrażał swoje myśli przede wszystkim poprzez rysunek, wykorzystując wiele różnych technik oraz litografię. Dodatkowo, malował olejne obrazy o tematyce pejzażowej i rodzajowej. W jego rysunkach można znaleźć charakterystyczne typy ludowe, przedstawienia widoków miast oraz ważne wydarzenia historyczne, w tym te związane z powstaniem listopadowym, takie jak atak na Belweder.

W swoich dziełach malarskich Piwarski ukazywał życie polskiej wsi w sposób niezwykle sentymentalny. Jego twórczość obfitowała w etnograficzne zacięcie, co było dostrzegalne w starannym odtwarzaniu lokalnych strojów i tradycji. Był on również zagorzałym propagatorem piękna polskiej ziemi oraz zabytków, w swoich pracach wykorzystując jedynie polskie motywy.

Piwarski pozostawił znaczący ślad wśród młodego pokolenia warszawskich malarzy, na którego rozwój miał niebagatelny wpływ. Wśród jego uczniów można wymienić między innymi: Wojciecha Gersona, Ignacego Gierdziejewskiego, Franciszka Kostrzewskiego, Henryka Pillatiego, Józefa Simmlera oraz Józefa Szermentowskiego.

Z perspektywy Ewy Micke-Broniarek, prace Piwarskiego nie ujawniają najwyższego poziomu artystycznego; mimo to, odegrały one istotną rolę jako prekursorzy nurtu ludowego i rodzajowego, który stał się emblematyczny dla polskiego realizmu. Jego twórczość jest obecna w wielu polskich muzeach, a największa kolekcja obrazów olejnych znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie.

Oprócz malarstwa, Piwarski był także encyklopedystą, a jego nazwisko figuruje wśród autorów haseł oraz ilustracji do Encyklopedii Orgelbranda. W I tomie tej encyklopedii, wydanym w 1859 roku, można go znaleźć na liście twórców, co świadczy o jego wszechstronności i wpływie w dziedzinie sztuki oraz edukacji.

---

Oceń: Jan Feliks Piwarski

---