Marian Opania, urodzony 1 lutego 1943 roku w Puławach, to wybitny polski aktor, którego twórczość obejmuje zarówno teatr, jak i film oraz dubbing.
Znany z bogatego repertuaru, jest również wykonawcą piosenki aktorskiej oraz artystą kabaretowym, co czyni go osobowością o multimedialnym talencie.
Życiorys
Marian Opania przyszedł na świat 1 lutego 1943 roku w Puławach, będąc drugim synemJuliana i Jadwigi. Jego ojciec, oficer piechoty Wojska Polskiego, poległ w trakcie powstania warszawskiego, co miało istotny wpływ na historię rodziny.
W 1960 roku ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. A.J. ks. Czartoryskiego w Puławach, a cztery lata później uzyskał dyplom Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. Jako młody aktor zaliczany był do grupy utalentowanych osobowości, które zaczynały swoją drogę artystyczną w początkowych latach lat sześćdziesiątych.
W 1962 roku zadebiutował na dużym ekranie rolą Miśka w noweli „Warszawa” w filmie ”Miłość dwudziestolatków” (L’amour à vingt ans) w reżyserii Andrzeja Wajdy. Natomiast w teatrze zadebiutował rok później, odgrywając postać Księcia Edwarda w sztuce „Edward II” Christophera Marlowe’a, której reżyserią zajął się Stanisław Bugajski w warszawskim Teatrze Klasycznym.
W 1970 roku za rolę Pawła w „Skoku” oraz jako Truchaczek w „Sąsiadach”, przedstawiających dramatyczne wydarzenia z „czarnej niedzieli” w Bydgoszczy w 1939 roku, Opania otrzymał prestiżową Nagrodę im. Zbyszka Cybulskiego. W swoim wczesnym dorobku artystycznym często wcielał się w złożone postacie młodzieńców z ich emocjami, nadziejami i wewnętrznymi konfliktami.
Jedną z kluczowych ról w jego karierze był Tadeusz z filmu Antoniego Krauzego – „Palec boży” z 1972 roku, w którym młody prowincjusz walczył o spełnienie swoich marzeń. Wśród jego innych znaczących wystąpień znalazła się rola w filmie „Człowiek z żelaza” Andrzeja Wajdy (1981), który zdobył Złotą Palmę na 34. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes.
Wielokrotnie występował w produkcjach komediowych, w tym w popularnym serialu Stanisława Barei „Zmiennicy” (1986) oraz w filmie „Rozmowy kontrolowane” Sylwestra Chęcińskiego (1991). Nie zabrakło go również w „Saunie” Filipa Bajona (1992), a także w serialach telewizyjnych takich jak „Na dobre i na złe” (1999) jako profesor Zybert oraz jako ojciec tytułowej postaci w „Prawie Agaty” (2012).
Jego dorobek filmowy obejmuje także takie tytuły jak „Mała matura 1947” Janusza Majewskiego (2010), „Wałęsa. Człowiek z nadziei” Andrzeja Wajdy (2013) oraz „Bogowie” Łukasza Palkowskiego (2014). W 2016 roku wystąpił w komedii „7 rzeczy, których nie wiecie o facetach” w reżyserii Kingi Lewińskiej.
Na scenie teatralnej Opania brał udział w wielu spektaklach, w tym tych reżyserowanych przez Józefa Szajnę w warszawskim Teatrze Studio. Oprócz tego, występował w spektaklach muzycznych, takich jak „Brelu” Emiliana Kamińskiego i Wojciecha Młynarskiego (1985) oraz w „Wysockim” (1989) i „Hemarze” (1987).
Od 1965 roku związany był z Teatrem Telewizji, w którym wystąpił w prawie stu spektaklach. Do jego osiągnięć należy także udział w około dwustu audycjach Teatru Polskiego Radia. W okresie od 1964 do 1971 roku grał w Teatrze Klasycznym w Warszawie, a następnie w Teatrze Studio (1971–1977) oraz w Teatrze Kwadrat (1978) i Teatrze Komedia (1979–1981). Od 1981 roku jest aktorem Teatru Ateneum w Warszawie.
W teatrze zagrał monodram „W progu” Glena Bergera w reżyserii Bartosza Konopki, którego premiera miała miejsce 12 czerwca 2013 roku. Marian Opania jest również znany z autorskich wykonania piosenki aktorskiej oraz z licznych występów w kabaretach i rolach komediowych.
W ciągu swojej kariery współpracował m.in. z Teatrem Scena Prezentacje w Warszawie, przez wiele lat współdziałając z Marcinem Wolskim oraz kabaretem „60-tka”. Razem z Wiktorem Zborowskim stworzył kabaret „Super-duo”. Jego kompozycje obejmują pieśni takich autorów jak Włodzimierz Wysocki, Bułat Okudżawa oraz Jacques Brel, w tłumaczeniu Wojciecha Młynarskiego oraz teksty Antoniego Słonimskiego, Juliana Tuwima, Mariana Hemara, Jonasza Kofty, Marcina Wolskiego i Jana Pietrzaka.
W 2015 roku zrealizował płytę z utworami Leonarda Cohena oraz Jaromira Nohavicy pod tytułem „Opania Cohen Nohavica”, subtelnym światem poezji muzycznej.
Życie prywatne
Marian Opania jest żonaty z Anną, z którą po raz pierwszy spotkał się w 1960 roku. Para doczekała się dwojga dzieci, w tym syna, aktora Bartosza Opanię, oraz córki Magdaleny. Poza karierą artystyczną, Marian jest również rzeźbiarzem amatorem, co podkreśla jego wszechstronność i kreatywność.
Zespoły artystyczne
Marian Opania, wybitny polski aktor, miał zaszczyt występować w wielu renomowanych teatrach w Warszawie, przyczyniając się do rozwoju polskiej sceny teatralnej.
- Teatr Klasyczny w Warszawie, w latach 1964 – 1972, jako aktor,
- Teatr Studio w Warszawie, okres 1972 – 1977, aktor,
- Teatr Kwadrat w Warszawie, rok 1978, aktor,
- Teatr Komedia w Warszawie, lata 1979 – 1981, aktor,
- Teatr Ateneum im. Stefana Jaracza w Warszawie, od 1981, aktor.
Jego kariera trwa nadal, a obecność w teatrze Ateneum jest dowodem na jego niezłomną pasję do sztuki.
Odznaczenia i nagrody
Marian Opania zdobył wiele prestiżowych nagród oraz odznaczeń, które świadczą o jego wyjątkowym wkładzie w kulturę i sztukę aktorską. Oto niektóre z jego osiągnięć:
- W 1970 roku otrzymał Nagrodę im. Zbyszka Cybulskiego przyznawaną przez tygodnik „Ekran”, która honoruje najlepszego młodego aktora roku za role w filmach Skok i Sąsiedzi,
- W 1988 roku uhonorowany został Odznaką Honorową „Zasłużony Działacz Kultury”,
- W 1992 roku zdobył nagrodę na Festiwalu Polskiej Twórczości Telewizyjnej za występ w spektaklu Moskwa – Pietuszki,
- W 1993 roku wyróżniono go nagrodą za najlepszą rolę męską na Festiwalu Polskiej Twórczości Telewizyjnej za film Sauna,
- W 2003 roku przyznano mu Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
- W 2004 roku zdobył Nagrodę Teatru Polskiego Radia „Wielki Splendor”,
- W 2009 roku otrzymał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
Filmografia
Filmografia Mariana Opanii obejmuje imponującą liczbę ról, które odzwierciedlają jego talent oraz wszechstronność artystyczną. Aktor miał znaczący wpływ na polskie kino oraz telewizję, występując w różnorodnych produkcjach, które na stałe wpisały się w historię polskiej kultury.
|
|
Polski dubbing
Marian Opania to jedna z najbardziej rozpoznawalnych postaci w polskim dubbingu, która przez lata dostarczyła wielu niezapomnianych ról. Jego talent i charakterystyczny głos przyczyniły się do sukcesu wielu produkcji animowanych oraz filmowych.
|
|
Jako dubbingowy artysta, Opania wziął udział w wielu projektach, które na stałe wpisały się w kanon polskiej kultury filmowej. Jego umiejętność wczuwania się w postacie oraz nadawania im unikalnych cech sprawiła, że jest ceniony zarówno przez dzieci, jak i dorosłych.
Dyskografia
– Marek Grechuta – Pieśni Marka Grechuty do słów Tadeusza Nowaka z 1979 roku, które obejmują utwory „Spił się mój anioł” oraz „Chcę być pomylony”,
– Złota kolekcja – Portrety muzyczny, zawierająca utwór Cukierki dla panienki z 2001 roku,
– Fascynacje z 2013 roku.
Przypisy
- Marian Opania: Cohen i Nohavica to zbliżone światy [online], PolskieRadio.pl [dostęp 21.07.2021 r.]
- Marian Opania | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 21.07.2021 r.]
- Marian Opania, muzeum.krosno.pl [dostęp 21.07.2021 r.] [zarchiwizowane 21.07.2021 r.]
- Marian Opania już 60 lat świętuje z żoną tę rocznicę. I nie chodzi o datę ślubu [online], Fakt24.pl, 21.09.2020 r. [dostęp 21.07.2021 r.]
- Rzeźbienie to moja modlitwa. Z Marianem Opanią o rzeźbiarstwie, aktorstwie i wierze rozmawia Rafał Dajbor. „Stolica”, s. 44–46, październik 2017 r.
- a b Tygodnik „Życie na Gorąco” nr 27, 07.07.2016 r., s. 68–69.
- Julian Opania. 1944.pl. [dostęp 31.10.2018 r.]
- Glorie dla przedstawicieli świata rozrywki. mkidn.gov.pl, 20.05.2009 r.
- Wielki Splendor – nagrody Teatru Polskiego Radia wręczone. prsa.pl, 01.12.2008 r. [dostęp 06.12.2010 r.]
- Odznaczenia dla zasłużonych pracowników Teatru Ateneum. prezydent.pl, 31.03.2003 r. [dostęp 11.01.2010 r.] [zarchiwizowane 27.03.2010 r.]
- M.P. z 2003 r. nr 34, poz. 445 – pkt 7.
- Fascynacje Marian Opania. mtj.pl. [dostęp 15.06.2016 r.] [zarchiwizowane 30.10.2013 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Leontyna Halpertowa | Władysław Barwicki | Andrzej Cudzich | Krzysztof Kościelski | Jerzy Szczygieł | Antoni Zdebiak | Maria Wollenberg-Kluza | Krzysztof Plewka | Elżbieta Jędrzejewska | Krzysztof Wałecki | Robert Cudzich | Tadeusz Filipek | Barbara Abramow-Newerly | Szymon Sędrowski | Antoni Stolpe | Janusz Makuch | Agnieszka Pilaszewska | Cecylia Grabowska | Janina Guttnerówna | Jan PłaskocińskiOceń: Marian Opania