Stanisław Szmajzner

Do Sobiboru trafił, mając zaledwie 15 lat, gdzie pracował jako złotnik. W obozie wykonywał niesamowite rzemiosło, produkując m.in. grawerowane sygnety i ozdobne uchwyty do pejczy, korzystając z złota zrabowanego ofiarom. Jego umiejętności rzemieślnicze były wykorzystywane przez SS-mani, co czyniło go nie tylko więźniem, ale również narzędziem w machinie morderczej.

W październiku 1943 roku Szmajzner był jednym z głównych organizatorów powstania w obozie, które miało miejsce 14 października. Udział w biegu w kierunku wolności zakończył się sukcesem dla około 300 więźniów. W ramach przygotowań do przygotowań, Szmajzner dostarczył współwięźniom trzy karabiny, które zdołał wynieść z niemieckiego magazynu. Podczas powstania odważnie zastrzelił jednego z ukraińskich strażników, co było aktem buntu wobec opresji, jaką przeżywał w obozie.

Podczas ucieczki jego grupa, składająca się z 15 ocalonych Żydów, natknęła się na grupę polskich narodowców, którzy zaczęli do nich strzelać, w wyniku czego 12 osób straciło życie. Szmajzner przetrwał, udając martwego. Po zakończeniu wojny, w 1947 roku, wyemigrował do Brazylii, gdzie rozpoczął nowe życie.

W dalszych latach życia, Szmajzner zidentyfikował Gustava Wagnera, który był zastępcą komendanta SS-Sonderkommando Sobibor, w 1978 roku. Jego przeżycia zostały uwiecznione w książce wspomnieniowej pt. Inferno in Sobibor, w której dzielił się swoją traumą i heroizmem. Jego historia została również odwzorowana w kulturze popularnej. W filmie Ucieczka z Sobiboru z 1987 roku, postać Szlomo Szmajznera odgrywał Simon Gregor, natomiast w nowszej produkcji z 2018 roku zatytułowanej Sobibór, pojawiła się luźno inspirowana postać Szlomo, interpretowana przez Ivana Zlobina.