Czesław Jeżyna

---

Życiorys

Czesław Jeżyna przyszedł na świat 12 lipca 1925 roku w Puławach. W czasach okupacji, jako 14-letni chłopiec, musiał podjąć się ciężkiej pracy fizycznej, pracując zarówno przy robotach drogowych, jak i na wiślanej barce. W 1945 roku odbył służbę w Wojska Polskiego, która trwała do roku 1946. Po powrocie z wojska Dalsza edukacja to szkoła średnia, a w latach 1948–1950 podjął pracę umysłową w starostwie puławskim.

W 1950 roku, rozpoczął studia na Akademii Medycznej w Białymstoku, a zakończył je 1 stycznia 1956 roku, uzyskując dyplom lekarza medycyny. Już w czasie studiów znalazł zatrudnienie w Akademii, początkowo jako zastępca asystenta, a następnie jako asystent w Zakładzie Mikrobiologii Lekarskiej.

W 1959 roku przystąpiono do organizacji Kliniki Chorób Zakaźnych AMB, a w 1960 roku prof. Czesław Jeżyna, będąc jedynym asystentem, odegrał kluczową rolę w jej powołaniu do życia. Posiadając obszerną wiedzę zdobytą w Zakładzie Mikrobiologii AMB prowadzonym przez profesora Stanisława Legeżyńskiego, stał się jednym z głównych twórców służb przeciwepidemicznych w województwie białostockim, gdzie choroby takie jak dur brzuszny oraz czerwonka bakteryjna były na porządku dziennym.

W tym okresie, wraz z profesorem Piotrem Boroniem, był współzałożycielem Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych w Białymstoku, w którym pełnił rolę sekretarza oraz przewodniczącego. Żyjąc w regionach zaniedbanych sanitarnie, wykazywał szczególne zaangażowanie w pomoc lokalnej ludności dotkniętej chorobami odzwierzęcymi. Organizował obozy szkoleniowe, w których uczestniczyli studenci oraz lekarze, oferując niezastąpioną pomoc medyczną. W wyniku ich działań w 1977 roku powołano Klinikę Chorób Zawodowych, której kierownictwo powierzono właśnie jemu.

Pod jego przewodnictwem w Klinice utworzono Poradnię Konsultacyjną Antropozoonoz, która do dziś dostarcza wyspecjalizowanej pomocy medycznej w zakresie chorób przenoszonych przez zwierzęta. Jego doświadczenie oraz obserwacje z pracy lekarskiej zaowocowały aż 152 doniesieniami naukowymi oraz rozdziałami w dwóch monografiach poświęconych chorobom odzwierzęcym.

Doktorat medycyny uzyskał w 1962 roku, a habilitację w 1969 roku. W dniu 1 czerwca 1979 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. Jego szczególne zainteresowanie dotyczyło brucelozy, jednego z najczęstszych schorzeń odzwierzęcych w latach 60. i 70., szczególnie wśród pracowników rolnictwa. Było to powodem jego stażu w Instytucie Chorób Odzwierzęcych w Ałma-Acie, gdzie, niestety, sam doznał zakażenia.

Mimo złożoności choroby, nie rezygnował z aktywnej działalności naukowej, poświęcając się zarówno wspieraniu chorych, jak i kształceniu młodych adeptów medycyny. Był współorganizatorem dwóch międzynarodowych zjazdów naukowych oraz licznych stypendiów naukowych. Czynnie uczestniczył w pracach zarządu Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych oraz zasiadał w Senacie AMB jako prodziekan Wydziału Lekarskiego.

Niestety, z powodu postępującej choroby, w 1990 roku przeszedł na emeryturę, kończąc tym samym swoją bogatą karierę zawodową.

Staże naukowe

• Filia w Bydgoszczy Studium Doskonalenia Lekarzy AM, Warszawa 1959,
• Zakład Mikrobiol. Lek. AM, Lublin 1964,
• Ośrodek Brucelozowy WHO w Instytucie Epidemiologii i Mikrobiologii im. Nikołaja Gamalei, Moskwa 1967,
• Ośrodek Brucelozowy WHO w Kazachskim Instytucie Krajowej Patologii Ałma-Ata 1967,
• Ośrodek Referencyjny Chorób Odzwierzęcych, Bratysława 1975.

Osiągnięcia

Czesław Jeżyna to wybitna postać w dziedzinie medycyny, który zasłynął z wielu znaczących osiągnięć. Wśród nich należy wymienić:

• opracowanie pierwszego opisu epidemii kleszczowego zapalenia mózgu, które było spowodowane spożywaniem surowego mleka krowiego, jako główny autor,
• przedstawienie, po raz pierwszy w Polsce po zakończeniu II Wojny Światowej, przypadku odosobnionego duru powrotnego,
• stworzenie nowej zabitej szczepionki przeciwko brucelozie, która znalazła zastosowanie w epidemiologii, terapii klinicznej oraz diagnostyce,
• analizowanie wartości diagnostycznych odczynu hemaglutynacji w diagnostyce wirusowego zapalenia wątroby, co przyczyniło się do popularyzacji tej metody.

Odznaczenia i nagrody

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Złoty Krzyż Zasługi,
• Medal 40-lecia Polski Ludowej,
• Medal „Za udział w walkach o Berlin”,
• Medal Komisji Edukacji Narodowej,
• Odznaka „Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”,
• Odznaka „Za wzorową pracę w służbie zdrowia”,
• Złota Odznaka Zrzeczenia Lekarzy i Techników Weterynarii,
• Złota Odznaka „Zasłużony dla Warmii i Mazur”,
• Srebrna Odznaka „Zasłużony Białostocczyźnie”,
• Wpis do Księgi Zasłużonych Białostocczyźnie,
• Wpis do Księgi Zasłużonych dla m. Białegostoku,
• i inne.

Wybrane publikacje

Jeżyna jest autorem lub współautorem 152 prac, w tym monografii, rozpraw, komunikatów, prac poglądowych oraz rozdziałów w podręcznikach, które dotyczą zagadnień związanych z zakaźnymi chorobami odzwierzęcymi, a także chorobami zawodowymi wsi. Jego badania obejmują również działania antybiotyków, wirusowe zapalenie wątroby, schorzenia zakaźne ośrodkowego układu nerwowego oraz badania nad przypadkami salmonelozy, shigelozy oraz zatruć pokarmowych, publikowanych zarówno w kraju, jak i za granicą.

• „Badania klinicznoimmunologiczne i doświadczalne nad brucelozą”, Roczniki AM w Białymstoku, 1970,
• „Rosprostranienije w sensibilizirowannom organizmie korpuskuliarnogo i lizirowannogo antigenów mieczannych radioaktywnymi izotopami,” Zh Mikrobiol Epidemiol Immunobiol, 1971, ISSN 0372-9311,
• „Die Chronische Toxoplasmose bei Schwangeren – ein epidemiologisches und soziales Problem,” Zentralbl Bakteriol Mikrobiol Hyg [A] 1983,
• „Epidemiologische und klinische Untersuchungen von Kranken mit Zecken-Enzephalitis aus Nord-Ostpolen,” Zentralbl Bakteriol Mikrobiol Hyg [A] 1984.

Dodatkowo, był współautorem podręczników takich jak:

• „Choroba Ptasia”, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1971,
• „Choroby odzwierzęce”, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, ISBN 83-200-0741-0, Warszawa 1983.

Działalność naukowa i społeczna

• Polskie Towarzystwo Lekarzy, gdzie pełnił funkcję sekretarza Oddziału Białostockiego w latach 1966-68,
• sekretarz oraz przewodniczący Komisji Rewizyjnej Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych, członek Prezydium Zarządu Głównego w latach 1966-72,
• członek Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów,
• kierownik Kliniki Chorób Zawodowych w Instytucie Chorób Wewnętrznych w latach 1977-80,
• radny Miejskiej Rady Narodowej w Białymstoku w latach 1973-78, gdzie przewodniczył Komisji Zdrowia, Ochrony Środowiska i Spraw Socjalnych,
• prodziekan Wydziału Lekarskiego w latach 1974-78,
• wojewódzki konsultant w zakresie chorób zakaźnych na terenie województwa olsztyńskiego w latach 1971-74,
• wojewódzki konsultant w zakresie chorób zakaźnych na terenie województwa białostockiego w latach 1975-83,
• rzecznik dobra służby zdrowia Okręgowej Komisji Kontroli Zawodowej przy Urzędzie Wojewódzkim w Białymstoku w latach 1965-1990,
• kierownik Kliniki Chorób Pasożytniczych i Zawodowych w latach 1980-1990.

---

Oceń: Czesław Jeżyna

---